Rượu sake, được coi là quốc tửu của Nhật Bản, không chỉ đơn thuần là một thức uống mà còn là một phần không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực và truyền thống của xứ Phù Tang. Với lịch sử kéo dài hơn 2000 năm và quy trình sản xuất tinh xảo, sake thể hiện sự kết hợp hoàn hảo giữa nghệ thuật và tâm hồn của người Nhật.
1. Rượu Sake là gì?
Sake, theo cách hiểu thông thường, là loại đồ uống có cồn được làm từ gạo lên men, đóng vai trò quan trọng trong văn hóa ẩm thực Nhật Bản. Khi đặt chân đến Nhật, trải nghiệm thưởng thức sake tại các izakaya – những quán rượu truyền thống – là một hoạt động không thể thiếu. Những nơi này mang đến không gian thân thiện, nơi bạn có thể khám phá nhiều loại sake khác nhau, từ các sản phẩm truyền thống đến những phiên bản hiện đại.
Tuy nhiên, khi nhắc đến “sake” ở Nhật Bản, điều này có thể gây nhầm lẫn. Từ “sake” (酒) trong tiếng Nhật được sử dụng để chỉ tất cả các loại đồ uống có cồn, không chỉ riêng rượu gạo. Để tránh nhầm lẫn, người Nhật thường sử dụng từ “Nihonshu” (日本酒) để chỉ rượu gạo truyền thống. Nihonshu được sản xuất từ gạo đã được xay xát và lên men, mang đến những hương vị độc đáo, thể hiện sự tinh tế trong kỹ thuật làm rượu của người Nhật.
2. Lịch Sử Rượu Sake Nhật Bản
Rượu sake có một lịch sử phong phú và lâu dài. Xuất hiện từ hơn 2.000 năm trước, quá trình phát triển của sake bắt đầu khi gạo được trồng tại Nhật Bản. Những ghi chép đầu tiên về sake xuất hiện vào năm 713 trong “Nihon Shoki”, khi nó chủ yếu được sử dụng trong các nghi lễ tôn giáo và bởi tầng lớp quý tộc.
Đến thế kỷ 12, sake bắt đầu phổ biến hơn, không chỉ dành riêng cho quý tộc mà còn được tiêu thụ trong dân gian. Quy trình sản xuất đã được cải tiến nhờ vào sự giao lưu văn hóa từ Trung Quốc và Triều Tiên. Thời kỳ Minh Trị Duy Tân vào thế kỷ 19 đánh dấu bước chuyển mình quan trọng trong ngành sản xuất sake, khi công nghệ hiện đại được áp dụng, nâng cao chất lượng và mở rộng thị trường xuất khẩu.
Ngày nay, sake không chỉ được yêu thích trong nước mà còn trở thành một biểu tượng văn hóa toàn cầu, kết nối con người với lịch sử và truyền thống của Nhật Bản.
3. Quy Trình Sản Xuất Rượu Sake
Quy trình sản xuất sake bắt đầu từ việc xay xát gạo, loại bỏ lớp cám bên ngoài để giữ lại phần tinh bột. Tỷ lệ đánh bóng gạo là một yếu tố quan trọng quyết định chất lượng rượu. Để tạo ra các loại sake cao cấp, gạo thường được đánh bóng từ 50% đến 70%. Tỷ lệ này cho biết mức độ lớp ngoài của hạt gạo đã được loại bỏ.
Ngoài tỷ lệ đánh bóng, chất lượng sake còn phụ thuộc vào loại gạo, nguồn nước, phương pháp nấu rượu và bí quyết của từng nhà sản xuất. Sự tinh xảo trong quy trình sản xuất khiến cho mỗi chai sake mang một hương vị độc đáo, phản ánh sự cống hiến của các nghệ nhân.
4. Phân Loại Rượu Sake
Sake có nhiều loại khác nhau, và để hiểu rõ hơn, bạn có thể tham khảo một số phân loại chính sau đây:
- Junmai (純米): Là rượu được sản xuất từ gạo nguyên chất mà không có chất phụ gia. Hương vị thường đậm đà, có chút chua nhẹ, thích hợp uống lạnh hoặc ở nhiệt độ phòng.
- Honjozo (本醸造): Gạo có tỷ lệ đánh bóng tối thiểu 70%, nhưng chứa một lượng nhỏ rượu chưng cất, giúp làm mềm hương vị. Rượu này có thể thưởng thức lạnh hoặc ấm.
- Ginjo (吟醸) và Junmai Ginjo: Sử dụng gạo đánh bóng tối thiểu 60%, mang đến hương vị nhẹ nhàng và thơm. Junmai Ginjo không chứa chất phụ gia, thường được khuyên dùng lạnh.
- Daiginjo (大吟醸) và Junmai Daiginjo: Đây là dòng rượu cao cấp với tỷ lệ đánh bóng gạo ít nhất 50%. Hương vị phức hợp, dễ uống, thường được coi là tinh hoa của nghệ thuật sản xuất sake.
- Futsushu (普通種): Được gọi là “table sake”, thường có giá cả phải chăng nhưng không nổi bật về hương vị.
- Shiboritate (しぼりたて): Rượu vừa mới ép, có hương thơm tươi mới, thường được so sánh với rượu vang trắng.
- Nama-zake (生酒): Không qua khử trùng, cần được bảo quản lạnh. Hương vị tươi mát và ngọt ngào.
- Nigori (濁り): Có màu đục, mang đến hương vị kem và ngọt hơn các dòng sake khác, thường dùng lạnh.
- Jizake (地酒): Sake địa phương, mang hương vị độc đáo tùy thuộc vào từng vùng sản xuất.
- Koshu (古酒): Sake đã trưởng thành lâu, có màu vàng hoặc hổ phách, hương vị có thể so sánh với sherry hay brandy.
Rượu sake không chỉ là một thức uống mà còn là một phần không thể thiếu trong văn hóa và truyền thống Nhật Bản. Với sự đa dạng trong hương vị và cách thưởng thức, mỗi chai sake đều mang trong mình câu chuyện riêng, chờ bạn khám phá và thưởng thức.
5. Cách thưởng thức Sake
Thưởng thức sake không chỉ đơn thuần là việc uống rượu mà còn là một trải nghiệm văn hóa tinh tế. Dưới đây là một số cách để bạn có thể thưởng thức sake một cách trọn vẹn:
1. Chọn Loại Sake Phù Hợp
Trước hết, hãy lựa chọn loại sake mà bạn muốn thưởng thức. Các loại như Junmai, Ginjo, và Daiginjo có hương vị và độ mạnh khác nhau, nên việc chọn đúng loại sẽ giúp bạn có trải nghiệm tốt nhất.
2. Nhiệt Độ Thưởng Thức
Nhiệt độ của sake có thể ảnh hưởng lớn đến hương vị:
- Lạnh: Các loại sake như Ginjo và Junmai Ginjo thường được thưởng thức lạnh để giữ lại hương vị tươi mới.
- Nhiệt độ phòng: Một số loại sake, như Junmai, có thể được uống ở nhiệt độ phòng để cảm nhận được hương vị đậm đà hơn.
- Ấm: Các loại sake như Junmai thường cũng rất ngon khi được làm ấm. Để ấm sake, bạn có thể đặt bình rượu vào nước nóng trong vài phút.
3. Chọn Đồ Uống và Dụng Cụ Thích Hợp
- Chén Uống: Sake thường được thưởng thức trong các chén nhỏ, gọi là “ochoko”. Bạn cũng có thể sử dụng bình “tokkuri” để đổ sake.
- Kết Hợp Với Thực Phẩm: Sake rất hợp với nhiều loại món ăn, từ sushi đến món nướng. Hãy thử kết hợp sake với các món ăn để cảm nhận sự hòa quyện giữa vị rượu và món ăn.
4. Cảm Nhận Hương Vị
Khi thưởng thức, hãy chú ý đến các yếu tố như:
- Mùi Hương: Ngửi trước khi uống để cảm nhận hương thơm đặc trưng.
- Vị: Nhấp một ngụm nhỏ và để rượu lan tỏa trong miệng, cảm nhận sự phong phú của hương vị.
- Kết Thúc: Hãy chú ý đến hậu vị, điều này có thể cho bạn biết nhiều về chất lượng và phong cách của loại sake đó.
5. Thưởng Thức Trong Khung Cảnh Thích Hợp
Tạo ra không gian thưởng thức thoải mái và thư giãn. Bạn có thể thưởng thức sake trong các bữa tiệc, tại nhà hàng Nhật Bản, hoặc đơn giản là trong một buổi tối yên tĩnh tại nhà.